Việc một startup ít tên tuổi của Trung Quốc xây dựng được một mô hình AI có thể cạnh tranh với các hệ thống hàng đầu của Mỹ đang thách thức quan niệm rằng phải cần nguồn vốn khổng lồ và quyền tiếp cận không giới hạn tới các con chip tiên tiến để đào tạo AI.
Lẽ ra, một startup AI Trung Quốc không thể nào sánh ngang với GPT-4o của OpenAI hay Gemini của Google.
Tổng thống Donald Trump phải quyết định cách phản ứng
Hoa Kỳ đã áp đặt các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt nhằm ngăn các công ty Trung Quốc mua hoặc tự sản xuất chip máy tính tiên tiến cần thiết để đào tạo các mô hình AI. Những con chip này là yếu tố cốt lõi của cuộc chạy đua AI, và mục tiêu của các lệnh kiểm soát xuất khẩu là nhằm ngăn Trung Quốc bắt kịp.
Một số ý kiến cho rằng thành công của DeepSeek – công ty tuyên bố đã đào tạo mô hình AI mới R1 với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ và sử dụng ít chip cao cấp hơn so với các mô hình AI hàng đầu – cho thấy các lệnh cấm xuất khẩu dưới thời Biden và Trump có thể đã phản tác dụng.
Các biện pháp hạn chế nghiêm ngặt này có thể đã đẩy Bắc Kinh vào thế buộc phải sáng tạo để vượt qua rào cản hoặc tự phát triển chip riêng.
“Thay vì kìm hãm Trung Quốc, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu AI này có thể đang thúc đẩy năng lực AI của họ bằng cách buộc họ đổi mới, các biện pháp kiểm soát xuất khẩu này, có thể nói, đang phản tác dụng.”, John Villasenor, giáo sư kỹ thuật và luật tại UCLA, nói với CNN trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.
Nếu điều đó đúng, đây sẽ là một đòn giáng mạnh vào các biện pháp trừng phạt cứng rắn dưới thời Trump và cựu tổng thống Joe Biden – cũng như những biện pháp mà chính quyền Trump mới dự định áp đặt.
“Chúng ta vô tình giúp họ nâng cao trình độ kỹ thuật,” nhà nghiên cứu AI Gary Marcus viết trong một bài đăng trên Substack. “Rõ ràng cuộc chơi đã thay đổi.”
Giả thuyết về sự mong manh của AI Trung Quốc, Trump có thể không bị thuyết phục
“Tôi nghĩ Trump sẽ tiếp tục siết chặt,” Ed Mills, nhà phân tích chính sách tại Raymond James, nói và lưu ý rằng Trump có nhiều cố vấn cứng rắn với Trung Quốc, bao gồm ngoại trưởng Marco Rubio. “Các cố vấn của ông ấy sẽ đề xuất thêm hạn chế, chứ không phải giảm bớt.”
Những người ủng hộ chiến lược cứng rắn tin rằng nếu Trump gia tăng áp lực lên Trung Quốc trong lĩnh vực AI, hệ thống AI của nước này có thể sụp đổ.
Tuy nhiên, những người hoài nghi cho rằng chưa rõ DeepSeek có phải là một bước ngoặt hay không. Họ lập luận rằng thành công của công ty có thể đến từ việc tích trữ chip cao cấp trước khi lệnh hạn chế có hiệu lực hoặc mua chip trên thị trường chợ đen.
“Đây có thể là ‘Khoảnh khắc Sputnik’ hoặc một sự giả tạo,” Jeffrey Sonnenfeld, phó hiệu trưởng nghiên cứu lãnh đạo tại Trường Quản lý Yale, nói với CNN qua email. “Hoặc nó thực sự đột phá, hoặc nó dựa vào những con chip Nvidia tích trữ trước khi lệnh cấm xuất khẩu có hiệu lực.”
Sonnenfeld nói thêm rằng nếu đây là một sự đột phá tương tự vụ Sputnik, thì điều này sẽ là một đòn giáng mạnh vào việc chỉ dựa vào thị trường tư nhân mà không có sự hỗ trợ của chính phủ và chính sách công nghiệp quốc gia.
Giám đốc điều hành Scale AI, Alexandr Wang, nói với CNBC rằng ông hiểu DeepSeek có khoảng 50.000 con chip tiên tiến mà họ “không thể công khai, vì điều đó vi phạm các lệnh kiểm soát xuất khẩu mà Hoa Kỳ đã áp đặt.”
Art Hogan, chiến lược gia thị trường tại B. Riley Wealth Management, cảnh báo các nhà đầu tư nên thận trọng với tuyên bố của DeepSeek vì chưa có bằng chứng cụ thể nào chứng minh điều đó.
“Trung Quốc tuyên bố họ đã tìm ra giải pháp đột phá, nhưng có thể chỉ là lời khoe khoang không có căn cứ,” Hogan nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại, nhấn mạnh rằng từ lâu các nhà kinh tế phương Tây đã hoài nghi về tính chính xác của số liệu kinh tế Trung Quốc.
Nếu DeepSeek thực sự tiếp cận được các con chip tiên tiến, điều đó củng cố lập luận rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nên được thắt chặt hơn. Mills lưu ý rằng vẫn có một thị trường chợ đen rất sôi động dành cho chip cao cấp, và việc thực thi các lệnh kiểm soát xuất khẩu vẫn chưa đồng đều.
“Đây là một cuộc chơi đánh bật những kẻ vi phạm, nhưng vẫn còn nhiều lỗ hổng cần bịt kín,” Mills nói.
Ví dụ, Mills nhấn mạnh rằng cần có biện pháp thực thi nghiêm ngặt hơn và hạn chế hơn nữa dòng chảy chip máy tính tiên tiến ra khỏi Mỹ.
Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ dưới thời Biden, Jake Sullivan, thừa nhận rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu vẫn đang được điều chỉnh.
“Đây là một quá trình lặp đi lặp lại. Chúng ta học hỏi, họ học hỏi. Chúng ta học hỏi, họ học hỏi,” Sullivan nói vào tháng 5 trong một cuộc trò chuyện.
Sullivan cũng lưu ý rằng Trung Quốc đã cố gắng phá vỡ các biện pháp kiểm soát xuất khẩu bằng cách tuyên truyền về sự tất yếu trong tham vọng AI của họ.
“Trung Quốc đang tiến hành một chiến dịch thông tin rầm rộ để nói rằng: ‘Điều này là vô ích. Kháng cự là vô ích. Chúng tôi sẽ vượt qua các biện pháp kiểm soát này,’” Sullivan nói.
Cuộc đua AI giữa Mỹ và Trung Quốc đang trở nên gay cấn hơn
Mối quan tâm ở Washington từ lâu đã là Mỹ đang trong một cuộc đua AI. Nhưng cuộc đua này có thể đã gần hơn và rẻ hơn so với những gì người ta từng nghĩ.
