Siêu trí tuệ nhân tạo (ASI) là một loại trí tuệ nhân tạo cao cấp nhất. ASI không chỉ có khả năng bắt chước hoặc hiểu được kiến thức và hành vi của con người ở một lĩnh vực cụ thể mà nó còn có khả năng vượt qua trí thông minh đa lĩnh vực của chúng ta. Lúc đó siêu AI này sẽ trở thành trợ thủ đắc lực của con người hoặc cũng có thể đó sẽ là một hiểm họa đối với sự tồn tại của nhân loại.
Các ông lớn đầu tư vào ASI
Ngày nay chúng ta có thể phân loại AI căn cứ vào mức độ thông minh của nó bao gồm 3 loại trí tuệ nhân tạo:
– Trí tuệ nhân tạo có năng lực tính toán yếu (ANI – Artificial Narrow Intelligence)
– Trí tuệ nhân tạo có năng được tính toán mạnh (AGI – Artificial General Intelligence) và
– Siêu Trí tuệ nhân tạo (ASI – Artificial Super Intelligent)
Trong đó, ANI hay AI yếu là loại AI đang phổ biến nhất hiện nay nó có khả năng hoàn thành tốt công việc trong một lĩnh vực nào đó, ví dụ: Nhận dạng gương mặt, tính toán quãng đường đi ngắn nhất, gợi ý nội dung video phù hợp với bạn. Còn AGI và ASI đều là những AI vượt trội và thông minh nhất.
Tuy nhiên hai loại AI đó hiện đang trong giai đoạn nghiên cứu. Khi AI thực sự đạt đến mức độ ASI nó có thể tự lập trình những thuật toán mới để nâng cấp khả năng xử lý của mình đồng thời ASI cũng có thể tổng hợp thông tin từ các nguồn dữ liệu lớn khiến nó không chỉ bắt chước hoặc hiểu được trí thông minh và hành vi của con người mà Thậm chí còn vượt qua trí thông minh của chúng ta.
Cho đến nay những gã khổng lồ công nghệ đang đầu tư mạnh để phát triển ASI bao gồm Google Facebook Amazon IBM Microsoft nhưng đa phần chúng vẫn chưa đạt đến cấp độ của ASI. Ví dụ Facebook sử dụng công nghệ AI để giúp người khiếm thị có thể nhìn thấy hình ảnh qua một ứng dụng trên iOS, tạo ra bản đồ chi tiết về dân số bản đồ người truy cập internet toàn cầu và nghiên cứu hành vi của người dùng hoặc nhận dạng khuôn mặt của người trong ảnh đang trên mạng xã hội.
GPT-3 bước tiến mới của ASI
Nói đến nghiên cứu siêu AI, đầu tiên phải kể đến dự án Open AI do Elon Musk và Sam Altman thành lập vào tháng 12 năm 2015 với nguồn vốn khởi điểm của dự án này là 1 tỷ đô la mỹ đến từ các công ty công nghệ lớn trên thế giới. Mục đích của Open AI là nghiên cứu và tạo ra những trí tuệ nhân tạo có tư duy giống như con người khiến chúng trở nên an toàn hơn và có thể ứng dụng trong tương lai.
Thành quả nghiên cứu đầu tiên của Open AI là GPT viết tắt của Generative Pre-training Transformer. Đây là một mô hình tạo văn bản với sự hỗ trợ của AI ra mắt lần đầu tiên năm 2018 sử dụng một mô hình ngôn ngữ tổng quát bao gồm 2 mạng thần kinh tự cạnh tranh để hoàn thiện lẫn nhau, GPT có thể tạo cho những đoạn văn bản hoàn chỉnh chỉ với đầu vào là vài gợi ý cơ bản.
Tháng 02/2019, GPT-2 được ra mắt với mức độ hoàn thiện cao hơn GPT. Chính Elon Musk đã từ chối công bố GPT-2, bởi ông lo ngại với sự thông minh của mình thì GPT-2 có thể bị lạm dụng để tạo cho tin giả đăng tải lên các mạng xã hội. Đây cũng là một trong những lý do chính khiến ông trời bỏ dự án Open AI.
Sau đó GPT-3 được ra mắt tháng 5 năm 2020. Đây là một bước đột phá mạnh mẽ nhất của Open AI, theo đó GPT-3 học từ cơ sở dữ liệu khổng lồ từ gồm hàng triệu nội dung viết bằng tiếng anh khác nhau. Khi đưa ra yêu cầu AI sẽ lọc các nội dung liên quan thu thập các tham số rời rạc rồi kết hợp chúng lại với nhau kết quả trả về là một văn bản hoàn thiện phù hợp với đề bài.
Khả năng vượt trội của GPT-3 được cho là dựa trên bộ cơ sở dữ liệu với 175 tỷ tham số lớn gấp hàng trăm lần so với GPT-2 chỉ có 1,5 tỷ tham số, gấp 10 lần so với bộ dữ liệu trước đó của Microsoft với 17 tỉ tham số. Không chỉ viết văn G3 còn làm được nhiều việc hơn thế nữa.
Theo đó, Open AI đã cung cấp quyền truy cập GPT-3 cho các nhà phát triển bên thứ ba dưới dạng Giao diện lập trình ứng dụng (API) điều đó có nghĩa là các nhà phát triển này có thể tạo cho những ứng dụng mới dựa trên nền tảng GPT-3 và một số ứng dụng khá bất ngờ được xuất hiện. Ví dụ như nhà phát triển Sharif Shameem đã viết ra một ứng dụng tạo bố cục bằng GPT-3, chỉ cần bạn nhập vào những mô tả đơn giản khi GPT-3 sẽ tự viết mã và tạo ra bố cục mà bạn muốn. Ví dụ bạn muốn chúng liệt kê tên các quốc gia giàu nhất thế giới và GDP tương ứng của các quốc gia này thì nó sẽ tự viết mã và hiện ra kết quả như chúng ta mong muốn.
Sự xuất hiện của GPT-3 sẽ giúp công việc trở nên dễ dàng hơn thậm chí khiến nhiều công việc hiện nay trở nên lỗi thời ví dụ GPT-3 sẽ rất hữu ích cho những người làm trong những nghề như biên tập viên, viết kịch bản dịch thuật và cả lập trình viên cấp thấp. Tuy nhiên ở một viễn cảnh xấu hơn nó hoàn toàn có thể xóa sổ luôn những nghề nghiệp này.
Và tác hại lớn nhất của siêu AI này trong lĩnh vực xử lý văn bản tự động đó là nó có thể bị kẻ xấu lợi dụng để tạo và lan truyền tin tức giả một cách tinh vi hơn. Với khả năng truy cập khối dữ liệu khổng lồ và xử lý chúng điểm biến thành những văn bản tinh tế hơn GPT-3 sẽ khiến cho việc phát hiện tin giả trở nên khó khăn hơn rất nhiều.
Elon Musk sáng lập ra Open AI với mục đích là nghiên cứu và tạo ra những trí tuệ nhân tạo có tư duy giống như con người khiến chúng trở nên an toàn hơn và có thể ứng dụng trong tương lai. Tuy nhiên ông đã rời bỏ Open AI vì không đồng tình với hướng đi của các lãnh đạo còn lại điều rằng những bước phát triển mới của Open AI sẽ khiến con người cảm thấy vui mừng hay lo lắng.
Wu Dao siêu AI tối tân của Trung Quốc
Bất chấp quy mô và sức mạnh to lớn thì những siêu AI như GPT-3 vẫn thiếu các khả năng nhận thức linh hoạt thực tế các mô hình như GPT-3 chỉ có thể học được những thứ đơn giản khó thực hiện các nhiệm vụ lý luận phức tạp như đối thoại mở hỏi đáp dựa trên kiến thức lý, luận trực quan hoặc nhiều tác vụ đồng thời.
Để giải quyết vấn đề này các nhà nghiên cứu tại Học viện trí tuệ nhân tạo tại Bắc Kinh BAAI bắt đầu nghĩ đến AI có thể tự động thực hiện mọi thứ như con người. Vì vậy dự án Wu Dao phiên bản đầu phiên bản 1.0 ra đời. Công trình này là kết quả đóng góp của BAAI cùng hơn 100 nhà khoa học AI khác từ nhiều trường đại học.
Wu Dao 1.0 được giới thiệu chính thức hồi tháng 3 và đã khởi xướng các dự án nghiên cứu quy mô lớn ở các lĩnh vực khác nhau thông qua 4 mô hình Wu Dao – Wen Yuan, Wu Dao – Wen Lan, Wu Dao – Wen Hui và Wu Dao – Wen Su.
Trong đó Wu Dao – Wen Yuan là mô hình tiền đào tạo ngôn ngữ lớn nhất từ trước đến nay của Trung Quốc với khả năng xử lý tốt nhất trong các ngôn ngữ chính thống bao gồm tiếng Trung và tiếng Anh. AI này có thể đạt hiệu suất phân loại văn bản phân tích cảm xúc, suy luận ngôn ngữ tự nhiên, đọc hiểu tương đương với một người bình thường với 2,6 tỉ tham số. Wu Dao – Wen Yuan có thể đạt hiệu suất như GPT-3 trong các hoạt động nhận thức như ghi nhớ, hiểu, truy xuất, tính toán số đa ngôn ngữ.
Wu Dao – Wen Lan là mô hình đào tạo AI chuyên về đồ họa đa phương tiện chúng tự học tập và phân tích dựa trên sự kết hợp của đồ họa văn bản và video sau đó thì tạo cho các mô hình và ứng dụng đồ họa hoàn toàn mới. Hiện mô hình này có hơn 1 tỷ tham số được đào tạo trên 50 triệu dữ liệu đồ họa thu thập từ nguồn mở.
Wu Dao – Wen Hui là mô hình AI định hướng nhận thức quy mô cực lớn tập trung vào một loạt vấn đề thiết yếu trong lĩnh vực AI nói chung. Mục tiêu của các hệ thống này là phát triển và nâng cao nhận thức dựa trên logic, ý thức và khả năng lý luận của các mô hình AI cũ hơn.
Wu Dao – Wen Hui hiện đã đạt 11,3 tỷ tham số hiện đã có khả năng tự sáng tác thơ, tạo video, vẽ hình và truy xuất văn bản và thực hiện các bài luận phức tạp. BAAI cho biết mô hình này đạt hiệu suất cân bằng con người ở khả năng tự sáng tác thơ.
Cuối cùng, Wu Dao – Wen Su là một mô hình AI quy mô lớn về dự đoán cấu trúc phân tử sinh học. AI này có thể xử lý các cấu trúc phân tử sinh học siêu dài với hiệu suất cực nhanh. Wen Su đã hoàn thành khóa học về protein dựa trên cơ sở dữ liệu Unipart 100gb được đào tạo về dữ liệu trên trên 5 cho đến 100.000 tế bào miễn dịch của con người từ 25 đến 30 loại tế bào và 10.000 vi khuẩn kháng thuốc.
Hôm 06/062021, BAAI đã phát hành người ảo mang tên Hua Zhibing. Cô gái này vừa nhập học để trở thành sinh viên của khoa khoa học máy tính và công nghệ của Đại học Thanh Hoa – Bắc Kinh trong đoạn video ngắn cô gái có ngoại hình xinh xắn và giọng nói truyền cảm tự giới thiệu bản thân tiếp hội họa, thư pháp có thể sáng tác thơ và nhạc đồng thời có một số khả năng về lý luận và tương tác cảm xúc.
Hua Zhibing chính là sinh viên Ảo đầu tiên tại Trung Quốc nhập học một trường đại học danh tiếng. Zhibing là kết quả đầu tiên trong việc ứng dụng Wu Dao 2.0 được công khai. Zhibing có hàng loạt ưu điểm mà những người ảo khác thì không có như sử dụng đa ngôn ngữ bao gồm tiếng Anh và tiếng Trung, được tích hợp hệ thống đa ngữ cảnh cho phép vận dụng linh hoạt giảm chi phí đào tạo AI và nhiều vấn đề liên quan đến kỹ thuật khác.
Tiến sĩ Zhang Hongjiang, chủ tịch BAAI nhấn mạnh, Wu Dao sẽ liên tục được nâng cấp. Những gì chúng tôi đang xây dựng sẽ là tương lai của AI, nơi chúng có khả năng khai thác dữ liệu khổng lồ sức mạnh tính toán lớn và linh hoạt đây sẽ là tiền đề cho các ứng dụng ai thực tiễn trong thời gian tới.
Nhiều lo ngại khi ASI mất kiểm soát
Theo giới nghiên cứu cung bất khả năng giúp định hình thế giới theo cách tốt đẹp hơn thì AI cũng khiến nhiều người lo lắng rằng một ngày nào đó máy móc sẽ kiểm soát con người khiến con người phụ thuộc vào những quyết định của máy móc khi chúng đạt đến ANI và ASI thực sự.
Vào năm 2017, nhà vật lý lý thuyết Stephen Hawking đã đưa ra giả thuyết ngay trước khi ông qua đời: “Trừ khi chúng ta học cách chuẩn bị và tránh những rủi ro tiềm ẩn nếu không ai có thể là sự kiện tồi tệ nhất trong lịch sử nền văn minh của chúng ta đã mang đến những mối nguy hiểm như vũ khí tự trị mạnh mẽ hoặc những cách thức mới để số ích áp chế số đông. Nó có thể mang lại sự gián đoạn lớn cho nền kinh tế của chúng ta.
Mặc dù Hawking không xác định cụ thể thời điểm AI có thể gây ra mối nguy hiểm như vậy. Nhưng gần như chắc chắn sự kiện này sẽ xảy ra sau thời điểm nó đạt đến mức độ ASI. Một số người tin rằng ASI có thể xuất hiện vào 1 thời điểm nào đó trong tương lai không xa và có thể dẫn đến thảm họa cho nhân loại, thậm chí có thể dẫn đến tuyệt chủng.
Hawking không phải là nhân vật có ảnh hưởng duy nhất cảnh báo về việc AI là thảm họa trên phạm vi toàn cầu. Chính Elon Musk cũng đã dự đoán hậu quả nghiêm trọng tương tự cho rằng AI có khả năng nguy hiểm hơn cả đầu đạn hạt nhân, đồng thời thường xuyên kêu gọi giám sát quy định nhiều hơn đối với sự phát triển của AI.
Tuy nhiên không phải mọi dự báo đều bi quan. Ở giai đoạn này vẫn chưa có bằng chứng nào cho thấy robot có trí thông minh ASI sẽ có khả năng xóa sổ loài người. Qua nghiên cứu AI của đại học Stanford của nước Mỹ cho rằng những hình dung đáng sợ thì AI trong tương lai sẽ thống trị loại người chỉ xuất hiện trong các bộ phim và tiểu thuyết cũng như trong trí tưởng tượng của chúng ta.
Trên thực tế AI đã và đang thay đổi cuộc sống hàng ngày của chúng ta theo những cách tích cực như: Cải thiện sức khỏe, nâng cao hiệu suất làm việc của con người…vv. Các ứng dụng AI có lợi trong các trường học, gia đình và bệnh viện đang phát triển với tốc độ nhanh chóng.
Do đó, ở giai đoạn này chúng ta phải tin rằng trong tương lai khi AI phát triển thành ASI cũng chỉ nhằm mục đích phục vụ cho nền văn minh của nhân loại.
(Nguồn: Nguoithanhcong)