Một điều chắc chắn về tương lai là nó sẽ không chắc chắn. Sự tiến bộ nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo và đổi mới công nghệ đã biến thông tin thành hàng hóa. Không có một kỹ năng cụ thể nào giúp bạn thăng tiến trong tương lai, nhưng tư duy này này sẽ giúp bạn.
Nhiều người trong chúng ta thường cho rằng chuyên môn sâu sẽ nâng cao thương hiệu, thăng tiến trong công việc và tăng thu nhập. Và trang bị các kỹ năng năng tổng quát thường bị xem nhẹ hoặc bị coi là mơ hồ và không thực sự giá trị.
Nhưng tương lai có thể rất khác: Việc có cái nhìn toàn diện và khả năng kết nối những điểm chung (sở trường của những người có tư duy tổng quát) có thể quan trọng không kém so với sự chuyên sâu và khả năng tạo ra những ý tưởng mới (sở trường của những chuyên gia chuyên môn).
Sự tiến bộ nhanh chóng của công nghệ, kết hợp với sự không chắc chắn, đang khiến tư duy nghề nghiệp quan trọng nhất trong quá khứ trở nên phản tác dụng trong tương lai. Nói một cách thẳng thắn, thế giới đã thay đổi, nhưng triết lý của chúng ta về phát triển kỹ năng thì không.
Sự phức tạp ngày nay đòi hỏi khả năng phát triển trong các tình huống mơ hồ và khó xác định, một bối cảnh khiến hầu hết mọi người lo lắng, bởi vì việc chung chung luôn cho cảm thấy an toàn hơn.
Chỉ cần liệt kê một số lời khuyên thông dụng được dùng trong 40 đến 50 năm qua là: Năng lực cốt lõi, kỹ năng độc đáo, chuyên môn sâu. Và những gì nhiều người trong chúng ta có thể nhớ đó là: Chìa khóa thành công là phát triển một chuyên môn cho phép chúng ta leo lên nấc thang chuyên nghiệp.
Làm bác sĩ thôi chưa đủ, người ta phải chuyên sâu hơn nữa, phải là chuyên khoa tim mạch. Nhưng sau đó trở thành bác sĩ tim mạch là chưa đủ, người ta phải chuyên sâu hơn nữa, có lẽ là bác sĩ phẫu thuật tim. Và không chỉ là y học, nó có trong hầu hết các ngành nghề.
Thông điệp rất rõ ràng: Tập trung vào phát triển chuyên môn và bạn sẽ thăng tiến và kiếm được nhiều tiền hơn. Với cách tiếp cận trên đã giúp nhiều nhà lãnh đạo ngày nay thăng tiến nhờ chuyên môn hóa.
Tương lai thuộc về những người theo chủ nghĩa tổng quát
Nhưng theo công bố, miễn trừ trách nhiệm, của quỹ tương hỗ nổi tiếng, hiệu suất trong quá khứ không đảm bảo cho kết quả trong tương lai. Đã đến lúc nhìn lại sự ưu ái của chúng ta cho chiều sâu. Con lắc giữa chiều sâu và chiều rộng đã vung quá xa theo chiều sâu.
Có một câu nói thường được trích dẫn rằng “Với một người đàn ông cầm búa, mọi thứ trông giống như những chiếc đinh.” Nhưng nếu người đó có búa, tuốc nơ vít và cờ lê thì sao? Anh ấy hoặc cô ấy có thể nhìn xem liệu bề mặt của vật đó có một khe hẹp mà có thể sử dụng tuốc nơ vít không? Hoặc có thể xem xét hình dạng của vật đó là hình tròn hay lục giác, thì cờ lê có thể là một công cụ hiệu quả hơn không? Và cuối cùng, việc bổ sung các công cụ này đơn thuần có thể giúp hiểu rõ hơn về một vấn đề.
Điều này không có nghĩa là chuyên môn sâu là vô ích. Ngược lại . Mang theo một cái búa không phải là một vấn đề. Chỉ là thế giới của chúng ta đang thay đổi nhanh chóng đến mức những người sở hữu nhiều công cụ hơn sẽ điều hướng tốt hơn trong môi trường với nhiều điều không chắc chắn. Để thành công trong thế giới ngày nay, điều quan trọng là phải nhanh nhẹn và linh hoạt.
Ý nghĩa của việc trở thành một người theo chủ nghĩa tổng quát
Làm thế nào để một người làm điều này? Để bắt đầu, điều quan trọng là phải thu nhỏ và chú ý nhiều hơn đến bối cảnh mà bạn đang đưa ra quyết định.
Hãy đọc một bài báo một cách rộng rãi và đọc toàn bộ nội dung của nó, đừng chỉ tập trung vào phần liên quan đến ngành của bạn. Bạn quan tâm chủ yếu đến ngành dầu khí và khí đốt? Hãy thử tìm hiểu các yếu tố đang ảnh hưởng đến lĩnh vực bán lẻ thay vì chỉ tập trung vào ngành này. Bạn là một chuyên gia tài chính? Hãy mở rộng tầm hiểu biết bằng cách đọc một cuốn sách về marketing. Đến lúc vượt qua những ranh giới truyền thống và nghĩ một cách rộng lớn, mở rộng hơn.
Một chiến lược khác là suy nghĩ xem những phát triển dường như không liên quan có thể tác động lẫn nhau như thế nào, điều mà những người có tư tưởng hệ thống thường sử dụng một cách tự nhiên. Nghiên cứu các mối liên kết giữa các ngành và tưởng tượng những thay đổi trong một lĩnh vực có thể làm gián đoạn hoạt động của một lĩnh vực khác như thế nào.
Bởi vì những người có kiến thức tổng quát có một bộ công cụ để tận dụng, họ có khả năng điều chỉnh linh hoạt hành động của mình khi tình huống thay đổi. Chỉ cần nghĩ về việc thế giới thay đổi nhanh như thế nào với sự phát triển của Internet và công nghệ dữ liệu không dây.
Jeff Bezos không phải là một chuyên gia bán lẻ, người đã đối đầu với các đối thủ cạnh tranh của mình và giành chiến thắng. Ông ấy là một người tương đối mới trong lĩnh vực bán lẻ nhưng đã có thể thích nghi nhanh chóng để nắm bắt cơ hội lớn.
Thành công trong sự nghiệp cho các nhà tổng quát
Nhiều công ty, trong tương lai, hướng tới tìm kiếm ứng viên với trải nghiệm đa năng khi tuyển dụng. Điều này rất cần thiết đối với các tổ chức lớn như Google chẳng hạn, nơi mà nhân viên nhảy từ nhóm này sang nhóm khác và từ vai trò này sang vai trò khác.
Trên thực tế, Lisa Stern Hayes, một trong những nhà tuyển dụng hàng đầu của Google, đã nói trong một podcast rằng công ty đánh giá cao những người có thể giải quyết vấn đề với “khả năng hiểu tổng quát” hơn là kiến thức liên quan đến vị trí công việc.
“Hãy xem ở Google phát triển nhanh như thế nào. Nếu bạn chỉ thuê ai đó làm một công việc cụ thể, nhưng sau đó công ty của chúng tôi cần thay đổi, thì chúng tôi có thể yên tâm rằng người đó sẽ tìm được việc khác để làm ngay tại chính Google. Điều đó lại quay về từ việc tuyển dụng những nhà tổng quát thông minh”, cô ấy nói.
Nếu bạn còn khá mới mẻ trong thị trường lao động, lời khuyên của tôi là hãy quản lý sự nghiệp của bạn sao cho công việc có được nhiều trải nghiệm nhất cả về địa lý và vị trí. Các khả năng phân tích mà bạn phát triển (ví dụ: các kỹ năng thống kê cơ bản và tư duy phản biện) trong quá trình này sẽ giúp bạn có được lợi thế cạnh tranh hơn so với những người tập trung hơn vào kỹ năng cụ thể theo lĩnh vực.
Một điều chắc chắn về tương lai là nó sẽ không chắc chắn. Sự tiến bộ nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo và đổi mới công nghệ đã biến thông tin thành hàng hóa. Kỹ năng chuyên môn sâu đang mất dần ưu thế, kỹ năng then chốt của tương lai không hoàn toàn là một kỹ năng; đó là một cách tiếp cận, một triết lý và tư duy mới. Điều quan trọng là bạn phải áp dụng nó ngay khi có thể.
(Theo Vikram Mansharamani, Giảng viên, Tiến sĩ tại Đại học Harvard và là tác giả của cuốn sách mới “THINK FOR YOURSELF: Restoring Common Sense in a Age of Expert and Artificial Intelligence” – HBR Press, 2020).
Xem thêm bài viết:
Khai thác sức mạnh của AI: Sự trỗi dậy của Prompt Engineering